Allt sem við vitum um ástandið hjá SOS í Palestínu
Eins og við greindum frá á heimasíðu okkar í byrjun maí hefur mannúðarástandið á Gasa í Palestínu farið hríðversnandi vegna skorts á hjálpargögnum sem fást afhent inn á svæðið. Starfsfólk SOS Barnaþorpanna í Palestínu (á myndinni hér fyrir ofan) gerir sitt besta til að veita okkur upplýsingar við gríðarlega erfiðar aðstæður og reynum við eftir fremsta megni að upplýsa styrktaraðila á Íslandi um stöðuna á þessu stríðshrjáða svæði.
Við getum staðfest að öll börn á framfæri SOS Barnaþorpanna í Palestínu eru heil á húfi. Þau líða ekki næringarskort, þó það standi tæpt, og sérstök áhersla er lögð á að hlúa að andlegri heilsu þeirra.
Tæplega fimm hundruð Íslendingar eru SOS-foreldrar barna í Palestínu og styrkja þar börnin og barnaþorpin með mánaðarlegu framlagi. Margir aðrir Íslendingar hafa svo styrkt neyðaraðgerðir samtakanna með því að gerast SOS neyðarvinir.
SOS Barnaþorpin eru fremst þeirra hjálparsamtaka á Gasa sem veita markvissa umönnun fyrir fylgdarlaus og aðskilin börn. Við njótum þó stuðnings frá öðrum samstarfsaðilum við að bera kennsl á og styðja slík börn. SOS Barnaþorpin eru frábrugðin öðrum samtökum á Gasa að því leyti að við bjóðum upp á skipulagða langtímaumönnun sem er sérstaklega ætluð þessum börnum.
Svona leit SOS barnaþorpið í Rafah á Gasa út áður en það var jafnað við jörðu í janúar 2025.
Barnaþorpið hafði sem betur fer verið rýmt áður en það var sprengt upp og börnunum komið í skjól annarsstaðar.
Getið þið útvegað helstu nauðsynjar eins og mat, vatn og skjól eins og staðan er núna?
Við sjáum í fréttum að yfirvofandi sé hungursneyð á Gasa vegna þess að erfiðlega gengur að koma hjálpargögnum inn á svæðið. Hvað þýðir það fyrir börnin í okkar umsjá? Reem Alreqeb, verkefnastjóri SOS Barnaþorpanna á Gasa, segir að vöruskorturinn leiði af sér að verð á vatni og matvælum hafi rokið upp úr öllu valdi. SOS Barnaþorpin geta í krafti styrktaraðila keypt helstu nauðsynjar.
„Við gerum allt sem við getum, en aðgengi að helstu nauðsynjum er enn afar takmarkað. Matarframboð er mikið áhyggjuefni – markaðir eru nær tómir og það er erfitt að finna nægilega mikið af fersku grænmeti eða nauðsynlegum matvörum til að útbúa næringarríkar máltíðir. Við treystum á það sem er fáanlegt á staðnum, oft í ófyrirsjáanlegu magni og á miklu hærra verði."
Mataraðstoð utan frá, eins og frá samfélagseldhúsum, hefur verið af lélegum gæðum og börnin hafna henni oft. Reem Alreqeb, verkefnastjóri SOS á Gasa
„Vatn til þvotta fáum við úr brunni inni í tjaldbúðunum, og við notum rafstöð til að dæla því upp. Drykkjarvatnið fáum við úr vatnstönkum sem eru fylltir vikulega af staðbundnum birgi. Skjól er einnig af skornum skammti – við búum í tjöldum og viðarkofum sem veita litla vörn gegn veðri og vindum.
Aðstæður gera það nánast ómögulegt að fá læknisaðstoð. Mataraðstoð utan frá, eins og frá samfélagseldhúsum, hefur verið af lélegum gæðum og börnin hafna henni oft. Við reynum að bæta hana með því grænmeti sem við getum fundið, til að gera máltíðirnar bæði viðráðanlegri og næringarmeiri,“ segir Reem.
Tjaldbúðir SOS í Khan Younis.
Nýtist söfnunarfé meðan hjálpagögn berast ekki inn á Gasa?
Já það gerir það svo sannarlega. Eins og lýst er hér fyrir ofan þá geta SOS Barnaþorpin í krafti styrktaraðila keypt helstu nauðsynjar sem eingöngu eru fáanlegar á uppsprengdu verði. Þá eiga framlög styrktaraðila áfram eftir að skipta miklu máli því fyrirsjáanlegt er að börnin á Gasa þurfi langvarandi aðstoð til framtíðar.
Ástandið á Gasa hefur hins vegar lítil sem engin áhrif á framlög SOS foreldra sem styrkja stök börn eða barnaþorpin í Palestínu. Rekstur SOS í Palestínu fer fram á Vesturbakkanum og starfsfólk er bæði þar og á Gasa að sjá um umönnun barnanna.
Peningastyrkir í stafræn veski
SOS Barnaþorpin í Palestínu reiða sig á bæði opinbera og óopinbera staðbundna markaði á Gasa til að veita fyrirhugaða þjónustu. Birgðir eru afar takmarkaðar hjá sumum einstaklingum sem stunda brasksölu og framboðið sem berst inn á Gasa með mannúðar- eða flutningabílum er óreglulegt og takmarkað.
Samhliða þessu eru aðgerðir á borð við sálfélagslega stuðningsþjónustu veittar með mjög takmörkuðum fjármagni, þar sem launakostnaður starfsfólks vegur þyngst. SOS Barnaþorpin veita einnig fjárhagsaðstoð í formi reiðufjár þar sem styrkþegar fá peninga inn á stafræn veski (E-wallets), með möguleika á að taka út reiðufé eða klára rafrænar greiðslur.
Við reynum einnig að skapa daglega rútínu með skipulögðum leik- og námsstundum – jafnvel undir tjaldi – því stöðugleiki skiptir miklu fyrir tilfinningalegan bata barnanna.
Starfsemi SOS í Palestínu
SOS Barnaþorpin reka tvö barnaþorp í Palestínu, í Rafah á Gaza annars vegar og Bethlehem á Vesturbakkanum hins vegar. Barnaþorpið í Rafah var sprengt og eyðilegt en var rýmt áður og börnunum komið í skjól til Betlehem og í tjaldbúðir í Khan Younis á Gaza.
SOS Barnaþorpin í Palestínu sjá áfram fyrir umönnun barnanna og tölum við áfram um barnaþorpið í Rafah þrátt fyrir eyðileggingu þess enda er barnaþorpið að nafninu til rekstrareining innan SOS Barnaþorpanna. Til stendur að endurbyggja barnaþorpið þegar átökunum linnir á Gasa.
Fylgdarlausum eða munaðarlausum börnum á Gasa er oft vísað til stofnana eins og Al-Amal, SOS Barnaþorpanna og UNICEF í ástandinu sem þar ríkir núna. SOS sér nú um 46 börn á Gasa, allt frá nokkurra mánaða gömlum og upp í 17 ára aldur.
Alls eru 158 börn í varanlegri umönnun SOS Barnaþorpanna í Palestínu. Í SOS búðunum í Khan Younis sjáum við nú um 46 börn – fimm þeirra eru í varanlegri umönnun og 41 eru fylgdarlaus eða aðskilin frá fjölskyldum sínum. Við vinnum einnig með börnum í flóttamannabúðum og börnum sem eru hluti af fjölskyldueflingu okkar utan búðanna. Tæplega 2.800 manns, börn, ungmenni og foreldrar þeirra eru í fjölskyldueflingu SOS í Palestínu.
Hin 12 ára Ghada teiknaði þessa mynd sem á stendur: Mig langar aftur til fjölskyldu minnar á Gasa. Ghada er eitt af þeim börnum sem flutt voru úr barnaþorpinu á Gasa til Bethlehem á Vesturbakkanum.
Svör við algengum spurningum
Við fengum Reem Alreqeb, verkefnastjóra SOS Barnaþorpanna á Gasa, til að svara nokkrum af fleiri helstu spurningum styrktaraðila.
1. Hvar eruð þið og börnin stödd núna?
Við erum nú í flóttamannabúðum í Khan Younis á Gasa. Við fluttumst hingað eftir að við urðum að yfirgefa barnaþorpið Rafah átakanna. Búðirnar voru settar upp sem bráðabirgðaskýli í neyð.
2. Hvernig er daglegt líf ykkar?
Hver dagur er barátta fyrir lífi. Við byrjum á að meta helstu þarfir, tryggja öryggi barnanna, reyna að útvega nægan mat og hreint vatn, og bregðast við heilsufars- eða sálrænum neyðartilfellum. Stór hluti dagsins fer í að leita að nauðsynjum eins og grænmeti eða brauði, oft á uppsprengdu verði, og sinna velferð barnanna í mjög streituvaldandi aðstæðum. Við lifum við stöðugan kvíða, fylgjumst stöðugt með öryggisástandinu á meðan sprengingar og fréttir af innrásum nálgast landið í kringum okkur.
3. Hve mörg börn eru undir ykkar umsjón og hvað eru þau gömul?
Við sjáum nú um 46 börn, allt frá nokkurra mánaða aldri og upp í 17 ára. Sum þeirra voru á flótta með okkur, en öðrum var vísað til okkar, þar á meðal börn sem hafa misst alla fjölskyldu sína eða voru aðskilin í rýmingum.
4. Hvers konar umönnun veitið þið þessum börnum?
Við veitum alhliða umönnun: skjól, næringu eftir fremsta megni með þeim úrræðum sem við höfum (ásamt kærleiksríkum umönnunaraðilum), sálræna skyndihjálp og tilfinningalegan stuðning. Við reynum einnig að skapa daglega rútínu með skipulögðum leik- og námsstundum – jafnvel undir tjaldi – því stöðugleiki skiptir miklu fyrir tilfinningalegan bata barnanna. Í teyminu okkar eru umönnunaraðilar, sálfræðingar og félagsráðgjafar sem leggja sig alla fram þrátt fyrir afar takmarkaðar bjargir. Við leitum einnig uppi ættingja barnanna og vinnum að fjölskyldusameiningu þar sem það er mögulegt.
5. Hverjar eru stærstu áskoranirnar sem börnin standa frammi fyrir núna?
Matarskortur og sálræn áföll eru brýnustu málin. Skortur á næringarríkum mat er mjög alvarlegur, sérstaklega fyrir yngri börn. Mörg sýna einkenni vanlíðanar, martraða, einangrunar og tilfinningalegs dofa. Þau hafa misst heimili sín, fjölskyldur og öryggistilfinningu. Aðgengi að heilbrigðisþjónustu er einnig nánast ekkert.
6. Hverjar verða helstu áskoranir barnanna í framtíðinni?
Fyrir utan að lifa stríðið af verður stærsta áskorunin að endurreisa líf sitt – finna ættingja, komast aftur í nám og jafna sig á áfallinu. Fyrir þau sem eiga enga fjölskyldu er óvissan um framtíðarumönnun og vernd mikið áhyggjuefni. Afleiðingar andlegra áfalla verða langvarandi og flóknar.
7. Hefurðu áhyggjur af framtíð þeirra barna sem hafa enga ættingja til að annast þau? Hver væri besti kosturinn fyrir þau?
Já, ég hef miklar áhyggjur. Þetta er eitt það erfiðasta við aðstæður okkar. Sum þessara barna fæddust utan hjónabands, önnur hafa misst alla ættingja í stríðinu. Þau eiga enga að sem geta gripið þau og framtíð þeirra er óviss.
Fyrir þau börn sem eiga einhverja ættingja vinnum við náið með Félagsmálaráðuneytinu að því að meta aðstæður áður en fjölskyldusameining fer fram. Við tryggjum að umhverfið sé öruggt og að umönnunaraðilar geti sinnt börnunum. Eftir að börn eru sameinuð fjölskyldum sínum fylgjum við þeim áfram eftir og grípum inn ef þörf krefur.
Fyrir börn fædd utan hjónabands hefur ráðuneytið heimilað fóstur fyrir þau sem vilja. Við aðstoðum við það ferli, og besti mögulegi kosturinn er að hvert barn fái öruggt og kærleiksríkt heimili þar sem réttindi þess eru virt og tilfinningalegum og þroskalegum þörfum þess sinnt.
8. Hvers konar áskorunum standið þið frammi fyrir við að sameina börn aftur fjölskyldum sínum?
Stríðið hefur gert leitina að ættingjum mjög erfiða. Margir hafa sjálfir verið á flótta eða búa á svæðum sem við náum ekki til. Jafnvel þegar við finnum ættingja er efnahagsástandið svo slæmt að þeir ráða illa við að annast barn. Við reynum að styðja þessar fjölskyldur með nauðsynjum og sálfélagslegum stuðningi í gegnum frændsemisverkefni til að gera fjölskyldusameiningu mögulega.
9. Er eitthvað fleira sem þú vilt að fólk viti um aðstæður ykkar og barnanna sem þið annist?
Þessi börn eru ekki bara fórnarlömb – þau eru seig, skörp og full af möguleikum. En seigla dugar ekki ein og sér. Þau þurfa brýna aðstoð núna – mat, hreint vatn, sálrænan stuðning – og þau þurfa langvarandi vernd og stöðugleika. Við gerum allt sem við getum, en án alþjóðlegs stuðnings og athygli eigum við á hættu að tapa heilli kynslóð til áfalls og vanrækslu. Þetta miskunnarlausa stríð verður að stöðva, og öll börnin eiga rétt á að fá allar grunnþarfir sínar uppfylltar.
SOS foreldri barna á Gaza
SOS foreldri barna á Gaza
Sem SOS foreldri barna á Gaza styrkir þú SOS barnaþorpið í Rafah á Gaza í Palestínu með mánaðarlegu framlagi sem nemur 4.500 krónum. Framlagi þínu er varið í daglegan rekstur þorpsins svo tryggja megi öryggi og velferð þeirra barna sem eru á framfæri barnaþorpsins og fer þeim nú fjölgandi.